Nie tylko Kutschera – generałowie niemieccy zabici przez Polaków

We wtorek, 1 lutego 1944 r. żołnierze „Pegaza” zastrzelili w Warszawie Dowódcę SS i Policji w Dystrykcie Warszawskim SS-Brigadeführera i generała majora policji Franza Karla Kutscherę Więcej na ten temat TUTAJ. Jest to jedna z najbardziej znanych, a zarazem najdokładniej opisanych akcji Armii Krajowej. Mimo to, co jakiś czas wypływają nowe fakty na ten temat. Miałem w tym także swój skromny udział. W 2021 r. odnalazłem Verluskarte (kartę straty) Kutschery, która potwierdziła, że został pochowany na niemieckim cmentarzu utworzonym podczas wojny na Powązkach Wojskowych w Warszawie, a nie w Rzeszy, jak głosiła jedna z wersji. Więcej na ten temat TUTAJ. 

„Kat Warszawy” nie był jedynym niemieckim generałem zabitym przez polskich żołnierzy podczas drugiej wojny światowej. Dziś chciałbym zaprezentować Państwu karty straty kilku pozostałych.

Pierwszym niemieckim oficerem w randze generalskiej, który poległ w drugiej wojnie światowej, był dowódca Polizei-Gruppe 2 oraz dowódca policji porządkowej w obszarze działań 10 armii SS-Oberführer i generał major policji porządkowej Georg Friedrich Wilhelm Roettig (ur. 25 lipca 1888 r. w Mühlhausen w Turyngii). Zginął od postrzału w głowę 10 września 1939 r., o godz. 14.15, około 8 km na północ od Opoczna, podczas starcia jego pocztu sztabowego z drużyną z 77 Pułku Piechoty. Po stronie polskiej śmierć poniósł dowódca drużyny podchorąży Władysław Dawgiert. Warto wspomnieć, że Roettig awans na stopień SS-Brigadeführera otrzymał dopiero pośmiertnie 7 listopada 1944 r., z datą wsteczną od 21 czerwca 1939 r.

1. Generał major policji porządkowej Georg Friedrich Wilhelm Roettig

2. Karta straty Roettiga

Podczas wojny obronnej 1939 r. śmierć poniósł także naczelny dowódca niemieckich wojsk lądowych generał pułkownik Thomas Ludwig Werner Freiherr von Fritsch (ur. 4 sierpnia 1880 r. w Benrath – obecnie dzielnica Düsseldorfu). Według jednej z wersji zginął 15 września koło Sulejówka w wyniku ataku żołnierzy ze 103 Batalionu Strzelców kpt. Stanisława Góralczyka na kolumnę, w której podróżował. Tyle, że w karcie straty generała widnieje data 22 września oraz warszawska Praga jako miejsce śmierci. Według jednego z przekazów wynika to z faktu, że podkomendni Fritscha dopiero 22 września poinformowali przełożonych o jego śmierci, co wydaje się jednak mało prawdopodobne. Wiarygodniejsza wersja głosi, że zmarł w wyniku rażenia odłamkiem polskiego pocisku podczas oblężenia Warszawy. Możliwe, że prawda leży po środku.

3. Generał pułkownik Thomas Ludwig Werner Freiherr von Fritsch

4. Karta straty Fritscha

Kolejną ofiarą polskich żołnierzy, tym razem lotników, padł dowódca 1 Korpusu Lotniczego 2 Floty Powietrznej Luftwaffe generał pułkownik Ulrich Josef August Paul Grauert (ur. 6 marca 1889 r. w Berlinie). 15 maja 1941 r. leciał na pokładzie transportowego Junkers Ju 52 na inspekcję oddziałów niemieckich na wybrzeżu francuskim. Około 5 km na wschód od miejscowości Saint-Omer samolot został zaatakowany i zestrzelony przez Spitfire'y ze słynnego Dywizjonu 303, pilotowane przez porucznika Jerzego Jankiewicza oraz sierżanta Wacława Giermera. Zginęła cała niemiecka załoga, w tym Grauert.

5. Generał pułkownik Ulrich Josef August Paul Grauert

6. Karta straty Grauerta

Dwa lata później, 26 sierpnia 1943 r. w okolicach Ożarowa poległ dowódca 174 Dywizji Rezerwowej Wehrmachtu generał porucznik Theodor Enno Kurt Renner (ur. 15 września 1886 r. w Plauen w Saksonii). Tego dnia oddziały żandarmerii oraz innych formacji niemieckich otoczyły Ożarów i aresztowały 14 mężczyzn. Zatrzymane osoby miały być przewiezione do więzienia w Ostrowcu Świętokrzyskim. Około 4 kilometry od Ożarowa stacjonował oddział NOW-AK wachm. Tomasza Wójcika „Tarzana”, podporządkowany Komendantowi Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej „Ponury” cichociemnemu por. Janowi Piwnikowi „Ponuremu”. Gdy informacja o aresztowaniach dotarła do „Tarzana”, zorganizował zasadzkę na odcinku drogi z Ożarowa do Ćmielowa. Kiedy partyzanci czekali na transport więźniów, nadjechały trzy auta wojskowe ze 174 dywizji. Jedno zdołało się wycofać, a dwa zostały zaatakowane. W wyniku strzelaniny zginął generał, dwóch oficerów oraz pięciu szeregowych żołnierzy dywizji.

7. Generał porucznik Theodor Enno Kurt Renner

8. Karta straty Rennera

Celem polskich partyzantów był również dowódca 10 Dywizji Grenadierów Pancernych generał major Walter Herold (ur. 10 sierpnia 1897 r. w Weiden in der Oberpfalz w Bawarii). 28 listopada 1944 r. w Wieruszycach koło Bochni samochód, którym jechał wpadł w zasadzkę urządzoną przez oddział NOW-AK, dowodzony przez Stanisława Nowaka „Iskrę”. Partyzanci planowali porwać generała, aby następnie wymienić go za aresztowanych towarzyszy broni. Akcja nie do końca się udała. Herold i dwaj jego żołnierze zginęli podczas wymiany ognia. W odwecie 7 grudnia 1944 r. Niemcy zamordowali 40 Polaków na terenie majątku Żerosławice.

9. Generał major Walter Herold

10. Karta straty Herolda

Możliwe, że z polskiej ręki zginął także generał piechoty Hermann Wilhelm Adolf Philipp Recknagel (ur. 18 lipca 1892 r. w osadzie Strauchmühle koło Hofgeismar w Hesji). Podczas walk z Armią Czerwoną na przyczółku baranowsko-sandomierskim dowodził XXXXII Korpusem Armijnym. 16 stycznia 1945 r. jego sztab został zaatakowany przed nastaniem świtu przez jednostki Armii Czerwonej w Hucisku, przez co utracił kontakt ze sztabem 4 Armii Pancernej. W źródłach sowieckich został wymieniony jako znaleziony martwy 23 stycznia w Suchowoli. Możliwe, że chodzi o wioskę Suchowola w gminie Rząśnia koło Pajęczna. W źródłach niemieckich wpisano, że zaginął 29 stycznia, natomiast 7 lutego dopisano, że poległ. Brak jednak karty straty Recknagela. W dokumentacji Der Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e. V (Niemieckiego Związku Ludowego Opieki nad Grobami Wojennymi) widnieje 27 lutego jako data jego zaginięcia, co jest ewidentnym błędem, gdyż Recknagel na pewno nie żył już od miesiąca. Według jednej z wersji został rzekomo zabity przez polskich partyzantów w stodole w nieustalonej z nazwy wiosce między Piotrkowem Trybunalskim a Tomaszowem Mazowieckim.

11. Generał piechoty Hermann Wilhelm Adolf Philipp Recknagel

12. Zapis z Niemieckiego Związku Ludowego Opieki nad Grobami Wojennymi dot. Recknagela

________________________________

Źródła ilustracji:

1, 3, 5, 7, 9, 11 - Domena publiczna.

12 - Der Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e. V, https://www.volksbund.de/, dostęp: 31.01.2025 r.

2 - Bundesarchiv (Ba), Die zentrale Personenkartei der Wehrmachtauskunftstelle (WASt), G-A 147/0676, Roettig Wilhelm, za: Domena publiczna.

4 - Ba, WASt, G-A 320/0496, Fritsch Werner, za: Domena publiczna.

6 - Ba, WASt, G-A 986/1149, Grauert Ulrich, za: Domena publiczna.

8 - Ba, WASt, G-A 160/0455, Renner Kurt, za: Domena publiczna.

10 - Ba, WASt, G-A 155/1119, Herold Walter, za: Domena publiczna.